مهین نورافروز: طی چند سال اخیر موج جدیدی از مهاجرت گریبان شهرهای استان گلستان را فرا گرفته است. بر خلاف مهاجران اتباع بیگانه که ورود غیرقانونی آن ها صدای همگان را بلند می کرد، این مهاجرت خاموش و آهسته در حال وقوع است و تا به حال تدبیر اساسی برای ساماندهی آن اندیشیده نشده است.
این مهاجرت ها که در پی خشکسالی برخی استان های کم آب و خشک کشور به گلستان به وقوع پیوسته، موجب شده تا این افراد به امید داشتن زندگی بهتر و کسب درآمد بالاتر به خطه در ظاهر سرسبز گلستان هجوم بیاورند و حالا مسئولان دستگاه های اجرائی نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کرده‌اند.
چند روز پیش هم رحمانی فضلی وزیر کشور در خصوص مهاجرت عظیم از استان های دچار خشکسالی به استان های مرکزی و شمالی کشور هشدار داد و عنوان کرد که با وجود این مهاجرت ها دچار یک جابجایی و مهاجرت جمعیتی بزرگ خواهیم شد.
گلستان دیگر توان پذیرش مهاجر ندارد
مدیرکل امور اجتماعی استانداری گلستان هم یک هفته پیش در واکنشی تازه به ادامه و شیوع مهاجرت های خاموش به گلستان اعلام کرد که زیرساخت های گلستان دیگر جوابگوی ورود مهاجران نیست و کم توجهی به ادامه آن اجحافی بزرگ به حقوق گلستانی ها است.
عبدالرضا چراغعلی با بیان اینکه سال گذشته هزاران نفر از استان های مختلف کشور به گلستان سفر کرده اند، به خبرنگار مهر گفت: این مهاجرت ها از استان های خراسان جنوبی و شمالی، سمنان، سیستان و بلوچستان به گلستان صورت می گیرد و بیشتر افراد مهاجر در حاشیه شهرهای گرگان، گنبد، کلاله، رامیان، گالیکش و علی آباد مستقر شده اند.
وی افزود: در حال حاضر تاسیسات زیر بنائی گلستان دیگر جوابگوی مهاجرت‌های خاموش نیست و توان پذیرش مهاجر ندارد.
چراغعلی ادامه داد: از سوی دیگر ادامه این روند بر ساخت و سازها و تصرف های غیرقانونی می افزاید و بزرگ ترین آسیبی که این مهاجرت ها به شهر های گلستان می زند، گسترش دامنه حاشیه نشینی است.
مدیرکل امور اجتماعی استانداری گلستان با انتقاد از شهرداران و اعضاهای شورای شهر و فرمانداران شهرهای استان، گفت: روند ساخت و ساز غیرمجاز و تفکیک غیرقانونی اراضی در اکثر شهرهای استان در شرایطی به سرعت ادامه دارد که قانونگذار شهرداری ها را مکلف به جلوگیری از ساخت و ساز غیر مجاز در محدوده قانونی و حریم شهرهای استان کرده و شوراها هم مسئول نظارت بر عملکرد شهرداران هستند.
وی اظهار کرد: این مهاجرت ها موجب شده آمار مسکن های غیرمقاوم حاشیه شهرهای مهاجرپذیر افزایش یابد و در پی آن بسیاری از آسیب های اجتماعی از جمله تکدی گری، طلاق و اعتیاد افزوده شود، لذا مسئولان استانی و شهرستانی هرچه سریع تر برای ممانعت از این مساله باید برنامه ریزی جدی را شروع کنند در غیر اینصورت در چند سال آینده گلستان هم به سرنوشت استان های مبداء دچار خواهد شد.
فشار دموگرافی گلستان را تهدید می کند
در ادامه، رئیس حوزه ریاست و روابط عمومی سازمان مدیریت و برنامه ریزی گلستان هم با بیان اینکه عوامل متعددی در افزایش مهاجرت ها به شمال کشور نقش دارند، به خبرنگار مهر گفت: با توجه به اینکه خشکسالی در مناطق مختلف کشور امکان معیشت را از برخی گرفته به همین دلیل در سال های اخیر شاهد مهاجرت از مناطق کم آب به مناطق پر آب کشور از جمله گلستان هستیم.
مجید دهنوی افزود: در سال های اخیر مهاجرت های زیادی به مناطق شمالی کشور و از جمله گلستان شروع شده و آمارها نشان می دهد که مهاجرت از مناطق جنوبی کشور بالاترین رقم را به خود اختصاص داده است، چرا که مردم آن مناطق علاقه ای به زندگی در استان و یا شهر خود ندارند و معتقدند که این مساله مانع پیشرفت آنان می شود.
وی افزود: ازلحاظ آمایش سرزمینی هم اگر بخوایم به این مساله نگاه کنیم، یک فشار دموگرافی را در سال های آینده و در نهایت تا ۱۰ سال آینده شاهد خواهیم بود؛ هنوز این مهاجرت ها به حد بحرانی نرسیده، اما واکنش ها به تبعات آن از هم اکنون شروع شده که همین مساله موجب خواهد شد زیر ساخت های استان از جمله تاسیسات آب، برق و گاز جوابگوی رفع نیازها نباشد.
این کارشناس ادامه داد: مناطق شمالی هم گنجایش پذیرش جمعیت مهاجران را ندارد و همین حالا هم نتوانسته ایم برای رفاه و جذب گردشگران زیر ساخت های قوی ایجاد کنیم، چه برسد به اینکه بخواهیم جمع زیادی از آنان را به عنوان میهمان ناخوانده بپذیریم.
دهنوی گفت: از سوی دیگر علاوه بر مساله دموگرافی، مشکلات زیست محیطی و خرده فرهنگ ها در استان افزایش پیدا خواهد کرد و چنانچه مدیریتی خوبی برای آن صورت نگیرد، تضارب فرهنگ ها به یکی از مشکلات عمده در استان در کنار دیگر مسائل بوجود آمده از تبعات مهاجرتی در استان تبدیل خواهد شد.
به گفته این کارشناس بخش زیادی از زیر ساخت های استان بسیار قدیمی است و چنانچه تصمیمی برای ساماندهی مهاجرت به گلستان برداشته نشود، باید منتظر تبعات گفته شده از سوی کارشناسان باشیم.
دهنوی با بیان اینکه در حال حاضر سطح آب های زیرزمینی استان به شدت افت کرده است، گفت: بسیاری از مهاجران برای انجام کارهای کشاورزی و رسیدن به معیشت بهتر به این منطقه وارد می شوند و این در حالی است که هم اکنون گلستان با بحران کم آبی و پائین آمدن سفره های زیرزمینی روبرو است و چنانچه این روند ادامه پیدا کند جمعیت همچنان به هوای پر آب بودن به این منطقه هجوم می آورند و نیاز است تا مدیریت جدی تری برای حل این مساله انجام شود.
آمارهای مهاجرتی متفاوت است
در ادامه معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی گلستان در گفتگویی کوتاه با بیان اینکه بر اساس آمار نفوس و مسکن سال ۹۵، مهاجرت در گلستان معکوس بوده است، به خبرنگار مهر گفت: نمی دانم اینکه گفته شده هزاران نفر مهاجر از مناطق خشک به گلستان آمده اند بر چه مبنایی بوده است، اما بر اساس سرشماری سال ۹۵ گلستان چنین آماری را نداشته است.
مهدی غلامعلی افزود: مفهوم مهاجر برای اداره آمار و مدیریت و برنامه ریزی بسیار متفاوت است با آنچه مسئولان می گویند و ملاک برای ما همان سرشماری سال ۹۵ است که حتی یکی دانشجو یا سربازی که از دیگر استان ها در گلستان ساکن است مهاجر خوانده می شود.
سهم بالای سیستان و بلوچستان در مهاجرت به گلستان
بر اساس آمار های موجود سازمان مدیریت و برنامه ریزی گلستان، از مهاجرین وارد شده به گلستان به ترتیب بیشترین تعداد با ۲۱ درصد از تهران، ۱۶ درصد از سیستان و بلوچستان، ۱۳ درصد از خراسان رضوی، ۱۱ درصد از مازندران، هشت درصد از سمنان و پنج درصد از خراسان شمالی است.
در طول دهه‌های اخیر گلستان مهم ترین مقصد مهاجرین از دیگر نقاط کشور بوده است و بررسی ها نشان از رشد فراینده میزان مهاجرت به گرگان حکایت دارد. بیشتر شهرهای استان با این موضوع دست و پنجه نرم می‌کنند و چنانچه مهاجرت ها به گلستان مدیریت نشود، خطراتی را برای بافت فرهنگی، معماری و اجتماعی این استان در پی خواهد داشت.