فهرست مطالب
اسب ترکمن بازنده میدان اقتصاد
پرورش‌دهندگان اسب در خراسان شمالی معتقدند واردات، آسیب جدی به این صنعت وارد کرده است
راز و جرگلان، منطقه‌ای در خراسان شمالی است که پرورش اسب اصیل ترکمن در آنجا شهرت دیرینه دارد. گرچه به نظر می‌رسد اصالت اسب را باید کمی آنسوتر و در ترکمن صحرای گلستان جست و جو کرد اما کارشناسان و اهل فن می‌گویند؛ ناب‌ترین و اصیل‌ترین اسب‌های ترکمن در این منطقه پرورش داده می‌شود.
بنا بر آمار مدیریت دامپروری سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این منطقه ۳ هزار اسب وجود دارد که نژاد یک‌هزار راس از آنها اسب ترکمن است. همچنین بر اساس همین آمار ۹۸۵ راس از اسب‌های ترکمن منطقه شناسنامه‌دار هستند.
مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با تایید این آمار می‌گوید: صنعت اسب برای استان ما اهمیت فراوانی دارد به ویژه این که خاستگاه طبیعی و تاریخی اسب ترکمن است.
مهدی شکاری در توضیح حمایت‌های جهاد کشاورزی می‌گوید: سازمان جهاد کشاورزی تمام تلاش خود را برای حمایت از پرورش‌دهندگان اسب در منطقه راز و جرگلان انجام می‌دهد اما برای تهیه نهاده‌ها در مضیقه هستیم. ماهانه ۵۰ تُن سبوس در اختیار اسب‌داران قرار می‌گیرد و هر ساله از ماه مهر به بعد نیز در دو مرحله جو توزیع می‌شود که این میزان براساس ظرفیت طرح تسهیلات در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد.
او ادامه می‌دهد: اسب اصیل ترکمن جایگاه منحصر بفردی در کشور و خراسان شمالی دارد که نمی‌توان آن را انکار کرد، اما کمبود‌ها و نبود اعتبارات کافی باعث شده تا صنعت اسب در این استان نتواند به جایگاهی که شایسته آن است برسد.
یوقات برج، مانه و سلمقان کانون اسب
روستاهای یوقات برج، مانه و سلمقان کانون پرورش اسب ترکمن هستند که بیش از نیمی از اسب‌های اصیل منطقه راز و جرگلان در این روستاها پرورش پیدا می‌کنند. همچنین نخستین زن پرورش دهنده اسب ترکمن در کشور نیز مزرعه پرورش اسبش را در یوقات برج راه‌اندازی کرده است.
به گفته پرورش‌دهندگان اسب این منطقه، آنها با مشکلاتی مانند تعطیلی بازار و جشنواره‌ها به دلیل کرونا، برگزار نشدن کورس‌های حرفه‌ای در منطقه، گرانی نهاده‌ها و نبود بازار داخلی مواجه‌اند، اما در این بین واردات اسب به داخل کشور بیش از هر مشکل دیگری صنعت اسب راز و جرگلان را تحت تاثیر قرار داده است.
رقابت نابرابر با اسب‌های خارجی
رضا الهامی یکی از پرورش‌دهندگان مانه و سملقانی در این باره می‌گوید: ورود اسب‌های خارجی به داخل کشور، بازار رقابت در میان اسب‌های داخلی را از بین برده است.
او اظهار می‌کند: وارد کردن یک اسب از خارج کشور ارزان‌تر از پرورش اسب داخلی تمام می‌شود. در حالی که نژاد اسب ترکمن زبانزد همه دنیاست. وجود اسب‌های خارجی باعث می‌شود بازار رقابتی شکل نگیرد و عملا صنعت داخلی اسب یک صنعت ورشکسته بماند.
الهامی درباره سایر مشکلات پرورش اسب در خراسان شمالی می‌گوید: امکانات و زیرساخت کافی برای این صنعت در استان وجود ندارد در حالی که خراسان شمالی بهترین نژاد اسب ترکمن را در تمام ایران دارد.
او اضافه می‌کند: فعالان این صنعت به علت نبود زیر ساخت‌ها به «خام فروشی» روی آوردند. منظور از خام فروشی این است که تولیدکننده برای کسب درآمد و تهیه نهاده‌های دامی، کره‌هایی را که هنوز برای مسابقات آماده نشده‌اند با قیمت خیلی پایین به فروش می‌رسانند و در نهایت اکثر آنها متضرر می‌شوند.
این پرورش‌دهنده اسب ادامه می‌دهد: گردش مالی از محل فروش اسب در دو سال گذشته، ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان بوده است. این عدد، عدد خوبی نیست. هزینه علوفه و نگهداری هر یک راس اسب، حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان در ماه می‌شود که بیشتر از درآمد و گردش مالی آن است. یعنی در مزرعه من که ۳۰ راس اسب نگهداری می‌شود هر ماه فقط هزینه علوفه بیش از ۵۴ میلیون تومان است.
غفلت از صنعتی درآمدزا
مدیرکل دفتر امور اقتصادی و بین الملل استانداری خراسان شمالی نیز در مورد مشکلات پرورش‌دهندگان و نگرش مدیران استان به این صنعت می‌گوید: خراسان شمالی قابلیت زیادی در زمینه تولید و پرورش اسب اصیل ترکمن دارد. با این وجود بر اساس اعلام گمرک، امسال چند صد راس اسب از کشورهای خارجی وارد ایران شد که این موضوع می‌تواند قابلیت تولید اسب اصیل ترکمن در خراسان شمالی و به طور کلی داخل کشور را تحت الشعاع قرار دهد.
محمدرضا موفق ادامه می‌دهد: در حالی که خراسان شمالی می‌تواند نیاز کشور در زمینه اسب را تأمین کند، واردات اسب از کشورهای خارجی تهدیدی جدی برای اسب اصیل ترکمن به حساب می‌آید و باید در این زمینه تدبیر بیشتری صورت گیرد. منطقه مرزی جرگلان در خراسان شمالی اصیل‌ترین و دست نخورده‌ترین نژاد اسب ترکمن در جهان را دارد. اسبی که به واسطه چالاکی و چابکی آوازه آن در سراسر جهان پیچیده است.
او اضافه می‌کند: در حال حاضر صنعت اسب در دنیا صنعتی اقتصادی، درآمدزا و رو به پیشرفت است. به همین دلیل پرورش اسب اصیل ترکمن در خراسان شمالی به ویژه شهرستان راز و جرگلان با توجه به قابلیت‌های موجود، به عنوان یک صنعت و درآمد برای خانواده‌های این منطقه در نظر گرفته شده است.
موفق همچنین در مورد فعالیت کارگروه اسب اصیل ترکمن در خراسان شمالی و تلاش برای رفع مشکلات و موانع موجود بر سر راه این صنعت می‌گوید: برای رفع نیازهای موجود در زمینه پرورش اسب از جمله تشکیل شهرک‌های اسب در راز و جرگلان و بجنورد، اقداماتی با همکاری بخش خصوصی انجام شده و امید می‌رود در آینده‌ای نزدیک این مشکلات حل شوند.
نوشتار: ستاره حجتی – خبرنگار همشهری