به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی دانشجویان ترکمن، بدون تردید حرکت گروه خودجوش “یاش اولی های آغزی بیرلیگ گنگشی گنبدکاووس” (شورای مشورتی ریش سفیدان گنبد) در انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری، مجلس دهم و دوره چهارم شورای اسلامی شهر یکی از فاکتورهای حضور حداکثری مردم در پای صندوق های آرا بود.
این گروه خودجوش و مردمی در کنار سایر گروه ها و مدیران اجرایی شهرستان، زمینه ساز بیشترترین حضور مردمی در سطح شهرستان های کشور با رقم حدود ۹۰% در دو انتخابات گذشته بودند.
هدف نخست این گروه به تأسی از فرامین امام راحل و مقام معظم رهبری، دعوت عمومی و ترغیب مردم برای نمایش وحدت و هم دلی با نظام و مدیران کشور است. دومین هدف یاشولی های گنبدکاووس خنثی ساختن تبلیغات شوم دشمنان جمهوری اسلامی ایران و در رأس آن آمریکا مبنی بر نارضایتی اقلیت های قومی و مذهبی از نظام حاکم و عدم همراهی با نظام است. سومین هدف نیز انتخاب کاندیداهای اصلح است.
فعالیت آزادانه گروه های اجتماعی و انتخاباتی اقلیت های قومی به ویژه ترکمن ها در شهرهای مختلف استان گلستان و از جمله یاشولی های آغزی بیرلیک گنگشی و حضور حداکثری مردم ترکمن صحرا با ترغیب و تشویق این گروه ها، بزرگ ترین و مستندترین مدرک زنده ای است در خنثی ساختن تبلیغات سوء دشمنان ملت بزرگ ایران که هیچ کشور و نهاد بین المللی نمی تواند آن را انکار نماید.
این کنش اجتماعی در برانگیختن واکنش عمومی تر و کشاندن آحاد مردم به پای صندوق های رأی مؤثر بوده و هست زیرا یاشولی گری یا ریش سفیدی سنتی دیرینه در میان همه اقوام ایرانی و به ویژه قوم ترکمن محسوب می شود.
طبیعی است این سنت نیز همچون سنن و نمادهای دیگر قومی مثل زبان، پوشش، ادبیات، آداب و رسوم در بین اقوام کوچک تر و پای بندتر به آیین و سنن گذشته، از جایگاه قوی تری برخوردار باشد.
مشابه این حرکت انتخاباتی همواره در شهرهای بزرگ کشور و از سوی تشکل ها، احزاب، گروه ها، جبهه ها، گروه های صنفی و دانشجویی، روحانیون و اقلیت های شهرستانی ساکن پایتخت مثل شاهرودی های مقیم تهران و امثالهم دیده می شود که منجر به ارائه لیست کاندیداها می شود و حرکت یاشولی های گنبد نیز در همین راستا قابل ارزیابی است.
* نگاهی به ترکیب یاشولی های گنبدکاووس
یاشولی های آغزی بیرلیک گنگشی گنبد مرکب از حدود ۴۰ نفر از افراد شناخته شده و دلسوز نظام و مردم به همراه ۱۶۰ نفر از معتمدین محلات مختلف شهر (امین اعضاها) است که در یک حرکت دموکراتیک و مردمی نسبت به انتخاب کاندیدا یا کاندیداهای مورد نظر خود در انتخابات مجلس و شورای شهر اقدام می کنند.
تصمیم این گروه ۲۰۰ نفری منتخب مردم محلات و مناطق مختلف شهر، به عنوان جامعه آماری یا نمونه آماری، بر اساس قوانین پژوهشی و جامعه شناسی به کل جامعه آماری تعمیم و پیشنهاد می شود.
طبق یافته های علمی پژوهشی و جامعه شناختی؛ “جامعه نمونه یعنی نمونه هایی که انتخاب می شوند باید منعکس کننده این مثال باشند (مشت نمونه خروار است) به عبارت دیگر جامعه نمونه از نظر صفات و خصوصیات باید مشابه جامعه کل و همگن و هماهنگ با آنها باشد. (مبانی جامعه شناسی – محمدرضا رضایی- نشر دانشگاه آزاد)
* انتقاد به یاشولی ها
برخی افراد به عملکرد یاشولی های گنبد انتقاداتی وارد می کنند و این امری طبیعی و پذیرفته شده است.
- ابتدا باید گفت که یاشولی های هم مثل همه انسان ها امکان خطا و اشتباه دارند و هیج کس منکر این مهم نیست. یاشولی ها هم بارها وبارها در جلسات عمومی به این مهم اذعان نموده اند.
- دوماً گروه خودجوشی که سازماندهی اصولی و اساسی ندارد باید در کوران فعالیت و عمل پخته تر و آبدیده تر شود تا میزان اشتباهات آن به حداقل برسد.
- ضریب خطا و اشتباه در همه گروه ها و احزاب رسمی و سازمان یافته ایران و جهان و حتی در ارکان حاکمیتی همه کشورها که دارای چارت قانونی، اعتبارات کلان، متخصصین و کارشناسان زبده و استخدام شده هستند؛ نیز به وفور دیده می شود. اگر غیر از این بود هر قانونی یک بار تصویب و اجرا می شد و نیازی به اصلاح و ترمیم نداشت و هیچ اعتراضی هم در دنیا شکل نمی گرفت.
- سوماً منتقدین می توانند با حضور در بین یاشولی ها و بیان نظرات و انتقادات خود یا جواب قانع کننده دریافت کنند یا یاشولی ها را مجاب به اصلاح روش کنند. یاشولی ها همواره گفته اند که در ما به روی همه باز است.
بررسی اهم انتقادها:
- تصمیم گیری یاشولی ها برای مردم و محدود کردن آزادی انتخاب
- یاشولی ها یا هیچ گروه دیگری نمی توانند برای مردم تصمیم بگیرند. مردم ایران و گنبدکاووس آن قدر آگاهی، بصیرت و شناخت دارند که اجازه نخواهند داد کسی برای آنان تصمیم بگیرد و یا آزادی رأی آن ها را محدود کند.
- کارکرد یاشولی ها مشابه کارکرد گروه ها و احزاب است که کاندیدای موردنظر خود را معرفی و تبلیغ می کنند ولی هیچ اجبار یا تصمیمی در کار نیست. اصولاً یاشولی ها هیج امکان یا اهرمی برای اجبار و یا محدود کردن آزادی مردم ندارند و وجود برخی منتقدین و مخالفین خود شاهد این مدعاست در غیر این صورت همه باید تابع یاشولی ها می شدند که الحمدلله چنین نیست. زیرا ضرورت و لازمه پیشرفت و توسعه هر جامعه و گروهی، وجود انتقاد و تضارب آرا است.
- نحوه انتخاب یاشولی های شهر وروستاها
- حدود ۴۰ نفری که پایه گذار یاشولی های گنبد بودند؛ در یک حرکت خودجوش مردمی گردهم آمدند ولی برای این که به قول منتقدین برای مردم تعیین تکلیف نکنند (هرچند که این امر در احزاب و گروه های سیاسی در ایران و جهان متداول است)؛ در انتخابات شورای شهر ۱۶۰ نفر از معتمدین محلات ۲۰ گانه (امین اعضاها) را با حق رأی مساوی با یاشولی ها به جمع خود اضافه کردند و تصمیم نهایی را ۲۰۰ نفر گرفت نه ۴۰ نفر یاشولی!
- در انتخابات مجلس که گستره وسیع تری دارد و روستاها نیز در این امر دخیل هستند؛ به نسبت جمعیت روستاها، قریب به ۶۰۰ نفر به عنوان یاشولی روستاها به این جمع اضافه شد و تصمیمات بر اساس رأی این جمع کثیر، یعنی ۴۰ یاشولی، ۱۶۰ امین اعضای شهری و ۴۰۰ یاشولی روستایی صورت گرفت.
- نکته مهم تر این که یاشولی های روستایی توسط خود روستاییان انتخاب و به یاشولی ها معرفی شدند. به عبارت دیگر در انتخاب امین اعضای محلات و یاشولی روستاها، یاشولی های گنبد هیچ نقشی نداشتند بلکه تأکید می کردند که حدالامکان از همه گروه ها، طوایف و سلایق استفاده شود.
- در واقع در هر دو انتخابات، یاشولی ها درصد ناچیزی از کل آرا را در اختیار داشتند و این در حالیست که خود یاشولی ها هم نظرات همگن نداشتند و در موارد مختلف اختلاف نظر داشتند ولی در نهایت از آرای اکثریت تبعیت نمودند.
- تعیین رزومه، درصد امتیاز رزومه و کمیته ارزیابی رزومه
- فاکتورهای ارزیابی رزومه کاندیداها توسط کمیته ای مرکب از اساتید دانشگاه و افراد باتجربه انتخاباتی تنظیم شد. تنظیم کنندگان میزان درصد امتیاز رزومه را ۷۰% و آرای ۶۰۰ یاشولی شهر و روستا را ۳۰% پیشنهاد دادند که در میان یاشولی ها به شدت مورد انتقاد قرار گرفت زیرا یاشولی ها رأی ۶۰۰ معتمد و نمایندگان مردم را ارجح تر از رزومه می دانستند. ولی باز هم خود تعیین کننده این درصد نبودند و در نهایت کمیته ای مرکب از ۱۸ نفر برای تعیین درصد رزومه و آرای یاشولی ها با ترکیب ۱۲ نفر از ۶ دهستان و ۶ نفر از امین اعضاهای محلات شهر تشکیل و در حضور اعضای کمیته تنظیم کننده و چند نفر یاشولی به عنوان ناظر و بدون حق رأی، تصمیم گیری کردند.
- با رأی این کمیته درصد امتیاز رزومه ۳۰% و آرای ۶۰۰ نفر ۷۰% تعیین شد. اکثریت تنظیم کنندگان به رأی این کمیته تسلیم شدند ولی این انتخاب به مذاق یکی از تنظیم کنندگان خوش نیامد و چون پیشنهاد ایشان رأی نیاورد؛ هنوز هم آن را به عنوان خلف وعده یاشولی ها مطرح می کند!
- به عبارت دیگر در تعیین میزان درصد رزومه و رأی ۶۰۰ نفر، یاشولی ها هیچ نقشی نداشتند و تابع نظر نمایندگان دهستان ها وامین اعضاهای محلات بودند. پس از آن گروهی دیگر بر اساس موارد تنظیم شده، امتیازات هر یک از کاندیداها را با توجه به مدارکی ارسالی آنان، تعیین و در پاکتی مهر و موم نمودند تا این که در تالار بابایی و در حضور ۶۰۰ یاشولی باز و امتیازات قرائت شد.
- تعیین تعداد کاندیداهای مورد حمایت یاشولی ها در مجلس دهم – ۳ ، ۲ یا ۱ نفر
- یکی از مسایل مطرح در بین یاشولی ها، انتخاب تعداد کاندیدا یا کاندیداهای مورد حمایت این گروه بود. گروهی معتقد بودند برای جلب نظر بیشتر مردم باید ۲ نفر معرفی شوند ولی برخی دیگر برای جلوگیری از تشتت و پراکندگی آرا به انتخاب یک نفر نظر داشتند.
- برای حل این اختلاف نظر، قرار شد در اجتماع ۶۰۰ نفر از یاشولی های شهر وروستا در تالار بابایی در این مورد هم رأی گیری شود و همگان شاهد بودند که در حضور برخی مدعوین و نمایندگان و کاندیداهای ادوار مجلس از جمله مهندس رستگار و امان قلیچ شادمهر و با رأی معتمدین شهر و روستاها و در عین دمکراسی و آزادی . . . نفر به انتخاب یک نفر رای دادند.
- پس این ادعا که یاشولی ها ابتدا روی ۳ نفر نظر داشتن بعد تغییر رأی دادند کاملاً بی اساس است زیرا یاشولی ها هیچ تصمیمی در این مورد نگرفتند و چنین حقی نیز نداشتند و این تصمیم را هم به معتمدین مردم واگذار کردند.
- تصمیم گیری در پشت پرده
در نشست ها محدود یاشولی ها هیچ تصمیمی گرفته نمی شود بلکه همان گونه که اشاره شد تصمیمات توسط معتمدین خود مردم گرفته می شود. بدیهی است هر حرکت جمعی و گروهی نیازمند برنامه ریزی، مدیریت، تدارکات و پشتیبانی است و کسانی که تجربه کار مدیریتی و گروهی دارند واقفند که این تصمیم ها در جلسات محدودتر گرفته می شود نه در حضور همه مردم!
به عنوان مثال در هر انتخاباتی، نمایندگان مجلس و مدیران و کارشناسان وزارت کشور، قوانین، شرایط و نحوه اجرای انتخابات را تصویب و اجرا می کنند و مردم تنها در روز انتخابات پای صندوق ها می روند. یا در یک برنامه فرهنگی و هنری، گروهی علاقمند یا مسئولین برگزاری مراسم، برنامه های اجرایی، گروه های شرکت کننده، زمان اجرای برنامه توسط هر گروه و . . . را مشخص می کنند و مردم تنها در زمان اجرا حضور پیدا می کنند. در هر دو مثال آیا امکان این هست که مردم در همه این موارد هم حضور دخیل باشند؟
- اصلاح ساختار یاشولی ها
- ساختار چیست؟ ساختار این گونه تعریف شده است؛ مجموعه ای از اجزا برای ایجاد یک کل است.
“ساختار سازمانی روشی است که یک سازمان برای نظم دادن به افراد و کارها در پیش می‌گیرد تا بتواند از این طریق وظایف را به بهترین شکل انجام دهد و به اهدافش برسد.”
“محققان ۴ تصمیم اساسی برای شکل دادن به ساختار سازمانی معرفی کرده اند؛ ۱- تقسیم کار، ۲- دپارتمانیزه کردن یا بخش بخش کردن امور، ۳- تعیین مدیر و تعداد افراد هر گروه ۴- مشخص نمودن شیوه کار و روش تصمیم‌گیری” (ساختار سازمانی چیست؟ – حسام حسین پور)
- این فاکتورها به نوعی در یاشولی های گنبد نیز دیده می شود. ۱- تقسیم کار مثل کمیته های روستایی و شهری، تعیین سخنگو، مدیر جلسات، مسئول برنامه ریزی و تدارکات؛ ۲- بخش بخش کردن کارها مثل بخش روستایی و شهری، محلات، گروه تنظیم و ارزیابی رزومه؛ ۳- تعیین تعداد نفرات محلات و روستاها بر اساس معیاری مشخص و میزان جمعیت روستاها؛ ۴- تعیین شیوه کار مثل تهیه رزومه، نحوه نمره دهی به رزومه، میزان امتیاز رزومه، مدت سخنرانی کاندیداها، نحوه انتخاب تعداد کاندیداها و شیوه انتخاب کاندیدای مورد نظر.
- حال دوستانی که منتقد ساختار یاشولی ها هستند به راحتی می توانند نظرات پیشنهادی و اصلاحی خود را با یاشولی ها در میان بگذارند و اگر رأی اکثریت را کسب کند مسلماً تغییرات اعمال خواهد شد. طبق روال رایج در بین یاشولی ها، هیچ یک از یاشولی ها، بر اساس شرایط سنی یا موقعیت اجتماعی و مقام علمی نمی توانند به تنهایی تصمیم گیری نمایند. تصمیم گیری ها در بین یاشولی ها همواره بر اساس خرد جمعی، دمکراسی، رأی گیری و با نظر اکثریت بوده و هست.
- غالب منتقدین ادعا می کنند خواستار اصلاح ساختار یاشولی ها هستند و بارها و بارها این نظر خود را در نشست ها و گروه های مجازی بیان نموده اند ولی هیچ گاه ریز این موارد اصلاحی را عنوان نکرده اند و یا به یاشولی ها انتقال نداده اند در حالی که همه این منتقدین در دوره های گذشته جزو بدنه یاشولی ها بوده و هنوز هم هستند!
- از طرفی معمولاً اصلاح از درون یک گروه و جامعه انجام می شود نه از بیرون. این منطقی نیست که تعدادی خود را از یاشولی ها منفک کنند و خود را منتقد جلوه دهند؛ در حالی که می توانستند در همان جمع یاشولی ها بمانند و نظرات خود را مطرح کنند و با رعایت دموکراسی تابع نظر اکثریت باشند.
* نتیجه گیری
- هنوز هم دیر نشده و همه منتقدین می توانند نظرات اصلاحی قابل اجرای خود را در جمع یاشولی ها مطرح کنند. طبیعی است همان گونه که هیچ یاشولی حق ندارد و نمی تواند از طرف جمع تصمیم گیری کند؛ نظر هیچ منتقدی نیز بدون آرای اکثریت قابل قبول و اجرایی نخواهد بود. بر اساس اصول اولیه دمکراسی، منتقدین نباید انتظار داشته باشند هر آن چه آنان می گویند بی چون و چرا پذیرفته شود.
- حال قضاوت با مردم عزیز گنبدکاووس و روستاهای شهرستان است که آیا یاشولی های گنبد قدرت انتخاب آنان را محدود و به جای آن ها انتخاب می کنند؟ تعداد محدودی از یاشولی ها در جلسات خصوصی و پشت پرده تصمیم می گیرند یا همه تصمیمات توسط نمایندگان و معتمدین محلات و روستاها گرفته می شود؟ تنها رسالت یاشولی ها زمینه سازی حضور حداکثری و انتخاب کاندیدای یا کاندیداهای اصلح توسط امین اعضاهای شهری و یاشولی های روستایی است.
- این نکته نیز قابل توجه است که هیچ حرکت اجتماعی و گروهی بدون منتقد و مخالف نبوده و نخواهد بود و یاشولی های آغزی بیرلیگ گنگشی هم از این امر مستثنی نیست.
- افتخار و نقطه قوت حرکت اجتماعی و انتخاباتی یاشولی های گنبد، ضمن احیاء یکی از سنن کهن و پسندیده اسلامی و قومی، مقبولیت عمومی و حمایت قاطع مردم است و این گنجینه گرانبهایی است که کمتر منتقدی می تواند آن را دستخوش تغییر کند چون به قول امام راحل؛ میزان رأی مردم است و حرف آخر را مردم در پای صندوق های آرا می زنند!
منصور آق
سلام از جنبه اندیشه و با مراجعه به عقل و منطق کلیات مطرح در قالب یاشولی ایده آل میباشد از اینکه گروهی از برادران ترکمن من با حس مسئو لیت پذیری تلاشی موثر در انتخاب فردی مفید برای جامعه ترکمن میباشند صمیمانه قدردانی میگردد