به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی دانشجویان ترکمن، شرکت کانسار خزر تنها شرکت تولید کننده ید در ایران می باشد که با بیش از ۱۰ سال سابقه فعالیت در استان گلستان مشغول به فعالیت می باشد و به جرات می توان گفت وجود چنین صنایعی باعث فخر استان می باشد که با بهره گیری از نیروی بومی ضمن ایجاد اشتغالزایی از منابع زیرزمینی و پتانسیل خوب منطقه بهره برداری می گردد و در سال اقتصاد مقاومتی، اشتغال و تولید که انتظار همدلی و همراهی بیشتری با صنایع تولیدی می رفت متاسفانه برخی با غرض ورزی نسبت به انتشار گزارش غیر واقعانه در مورد پساب خروجی این کارخانه در رسانه ها همچون تابناک و خبرگزاری تسنیم اقدام نمودند که گزارشی ناصحیح و جهت گیرانه می باشد که در این خصوص مدیریت کارخانه کانسار خزر جوابیه در این مورد به سایت دانشجویان ترکمن ارسال نمودند که در ذیل می خوانید:
جوابیه شرکت کانسار خزر در پاسخ به گزارش تابناک و خبرگزاری تسنیم
در تاریخ ۰۳/۰۴/۹۶ گزارشی با عنوان تخلیه پساب حاوی اسید و عناصر نا متعارف در تالاب اینچه به همراه برخی نامه های اداری و محرمانه در تابناک و خبرگزاری تسنیم منتشر گردید از آن خبرگزاری انتظار بود که در بازگو کردن یک گزارش فقط به گفته های فردی که نمی خواهد نامش فاش شود بسنده نکند و از مدیریت این شرکت نیز قبل از انتشار گزارش توضیح بخواهد تا در یک فضای آزاد به حقیقت امر نزدیک گردد و باعث نشود شرکتی را که به صورت انحصاری در کشور فعالیت تولیدی می کند و محصولات آن علاوه بر تامین نیاز داخل به کشورهای مختلف صادر می شود و اشتغال پایدار در منطقه محروم اینچه ایجاد نموده است در سال اقتصاد مقاومتی ، تولید و اشتغال با انتشار اخبار غیر واقعی فعالیت تولیدی و صادراتی شرکت را با چالش مواجه نماید . لذا مدیریت این شرکت در جواب مسائل مطرح شده موارد ذیل را به منظور روشن شدن اذهان خوانندگان محترم ارائه می دارد .
- پساب خروجی شرکت پس از خنثی سازی و در حد استانداردهای زیست محیطی به دریاچه اینچه وارد می شود و اسیدی بودن پساب ورودی به دریاچه صحت ندارد .اگر پساب خروجی این واحد اسیدی و در طول سالیان زیاد وارد تالاب شده است در حال حاضر باید این دریاچه دارای PH اسیدی باشد . که واقعیت موجود این ادعا را تائید نمی کند . ذکر عنوان پساب نزدیک به اسید خالص کذب محض است زیرا سیال نزدیک به اسید خالص را به جای تخلیه به تالاب به صنایع دیگر می توان فروخت و آن را به سرمایه تبدیل کرد در حال حاضر آنچه در دریاچه اینچه وجود دارد آب است نه اسید و آنچه وارد آن می شود آب شور منطبق بر پارامترهای زیست محیطی است .
- این شرکت بر اساس مجوز صادر شده از طرف اداره کل حفاظت محیط زیست استان به تخلیه آب به این دریاچه مبادرت کرده است و هرگز در این مورد بدون هماهنگی محیط زیست اقدامی ننموده است نتایج آزمایشگاه معتمد و گزارش های اداره کل محیط زیست از استاندارد بودن پارامترهای زیست محیطی این شرکت و تحت کنترل بودن آن حکایت دارد و عنوان تخلیه آب های اسیدی به تالاب اغراقی بی رحمانه است .
- لوله خروجی پساب از جنس بتون ( پایه سیمان ) است از آنجا که این بتن به شدت به پساب اسیدی حساس بوده لذا در صورت عبور پساب اسیدی این لوله به شدت دچار خوردگی می گشت بازرسی از لوله بتنی که پساب از آن عبور می کند ادعای آن خبرگزاری را تائید نمی کند .
- سیستم آنلاین PH متر جهت پساب این شرکت در سال ۹۳ به بهره برداری رسید . این سیستم هر یک ساعت یک رکورد را با دستگاه GPRS موجود به محیط زیست ارسال می کند این سیستم کاملاً منطبق بر وضعیت PH موجود رکورد ثبت می کند . علاوه بر این سیستم ، پایشOnline داخلی این واحد در هر یک دقیقه رکورد ثبت می کند و از ابتدای سال ۹۵ تا امروز این رکوردها موجود است در طول ۵ سال گذشته و هر سال دهها بار توسط کارشناسان محیط زیست و آزمایشگاه معتمد از خروجی پساب نمونه برداری انجام شده و در طول این مدت مشکلی به لحاظ PH یا همان نرخ اسیدیته آب خروجی وجود نداشت و مقدار اعلام شده در مورد PH پساب این شرکت ناشی از کالیبره نبودن دستگاه پرتابل PH متر محیط زیست استان در موقع اندازه گیری بوده است که طی نامه شماره ۵۲۷/۹۵ مورخ ۶/۱۱/۹۵ به محیط زیست گلستان اعلام شده بود و نگارنده گزارش همان یک مورد که هنوز درباره آن بحث وجود دارد را دلیل فریب محیط زیست توسط این شرکت تلقی می کند . به نظر این شرکت این نحوه نتیجه گیری کاملاً مغرضانه و جهت رسیدن به برخی اهداف غیر زیست محیطی است . خاطر نشان می گردد در حال حاضر پرندگان زیادی در جزایر این تالاب به زاد و ولد می پردازند و فیلم مستند در CD پیوست از حضور بی سابقه پرندگان جهت زاد و ولد در این تالاب حکایت می کند به طوری که رصد گروه پرنده شماری در محیط زیست استان این مورد را تائید می کند. بنابراین عنوان نابودی پرندگان در تالاب اینچه به هیچ وجه صحت ندارد بلکه تعداد حضور آنها به علت وسعت دریاچه افزایش یافته است .
- در رابطه با ادعای وجود مواد پرتوزا در پساب این شرکت خاطر نشان می گردد بررسی ، نمونه برداری ، سنجش و نتیجه گیری در این رابطه فقط در صلاحیت سازمان انرژی اتمی ایران است افرادی که نمی خواهند نامشان فاش شود صلاحیت بررسی و اظهار نظر در باب این موضوع را ندارند .سازمان انرژی اتمی بر اساس وظیفه خویش ۲ بار جهت نمونه برداری از کلیه مناطق کارخانه ، پساب خروجی و آب ورودی و حتی بستر دریاچه اقدام نموده است . مطمئن باشید اگر فعالیت این کارخانه به لحاظ وجود مواد پرتوزا ، جامعه و محیط زیست را در معرض خطر و تهدید قرار دهد سازمان انرژی اتمی راساً اقدام می کرد و نگرانی کارشناسی که نمی خواهد نامش فاش شود کاملاً بی مورد و بی اساس است. از طرف دیگر طبق نتیجه آزمون ارائه شده میزان مواد پرتو زا پائین تر از حد آشکار سازی دستگاه ها بوده یعنی در آب خروجی این شرکت که بیش از ۹/۹۹% کل خروجی را تشکیل می دهد مشکلی وجود ندارد . لازم به ذکر است عدم اعلام نتایج توسط انرژی اتمی به محیط زیست یا کارشناسی که نمی خواهد نامش فاش شود به عهده این شرکت نیست . از طرف دیگر این سوال پیش می آید مگر قبل از فعالیت این شرکت در کف این تالاب رسوب وجود نداشته است ؟ و آیا این رسوبات قبل از فعالیت این شرکت به لحاظ پرتو زایی مورد سنجش قرار گرفته که امروز بتوان مقایسه درست انجام داد . آیا بهتر نیست به مشکلات بزرگ زیست محیطی که در حیطه صلاحیت است بپردازیم و اظهار نظر درباره پرتوزایی را طبق قانون به سازمان دارای صلاحیت آن که سازمان انرژی اتمی است واگذار کنیم ؟
- در رابطه با ادعای پیش روی آب تالاب به سمت خشکی و زیر آب رفتن مراتع باید در نظر داشت. طبق قانون تعیین حدود دریاچه و حریم تالاب در صلاحیت وزارت نیرو و یا نماینده آن یعنی شرکت آب منطقه ای استان است که طبق نامه شماره ۵۵۶۵/۳۳۶/۹۵/ص مورخ ۱۴/۰۴/۱۳۹۵ حدود و حریم آن را ۹۶۰ هکتار عنوان نموده است در حالی که وسعت فعلی این دریاچه کمتر از حدود اعلام شده است . بنابراین زیر آب رفتن مراتع و از بین رفتن آن بر اساس نامه صدرالاشاره وجاهت قانونی ندارد .
- در گزارش عنوان شده است که پساب کانسار باعث افزایش شوری تالاب شده است در حالی که قبل از فعالیت این شرکت تالاب اینچه در ردیف شورترین تالاب های استان بوده است تصویر نمک زار این دریاچه در زمان عدم فعالیت شرکت موجود می باشد . حتی مقاله علمی در این باره که توسط یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه منابع طبیعی استان نوشته شده است که مقادیر اندازه گیری شده نشان می دهد آب این دریاچه بسیار شورتر از تصور است و لذا شوری آن از پساب خروجی شرکت بیشتر می باشد به عبارت دیگر کانسار خزر کمک کرده است تا این دریاچه در ماه های گرم سال به جای نمک زار دارای آب باشد .
- بررسی های انجام شده نشان می دهد که روباه ترکمنی تپه های منطقه را جهت زیستگاه انتخاب می کند در حالی که دریاچه همواره در بخش های دارای شیب کم و هموار پیش روی می کند و از نظر این شرکت این مورد که پیشروی دریاچه باعث نابودی زیستگاه روباه ترکمنی است خلاف واقع است . وجود سگ های گله و دامداران سنتی در منطقه خطری بیشتری را برای کاهش این گونه به همراه دارد .
- حداقل در طول سده اخیر هیچگونه ماهی در دریاچه اینچه به دلیل شوری زیاد و استرس محیطی بالا حضور نداشته است عنوان تالاب اینچه زیستگاه گونه هایی چون اورنج ، کولی سیم پرک و شیشه ماهی احتمالا از طرف کارشناس یا کارشناسانی که نمی خواهند نامشان فاش شود کذب محض بوده و نشان از عدم اطلاع کافی این افراد از تاریخ و حیات این دریاچه دارد .
گزارش منتشر شده توسط تابناک و خبرگزاری تسنیم بشرح ذیل است:
سرازیر کردن پساب اسیدی به تالاب «اینچه» توسط شرکت تولید کننده «ید» +سند
به گزارش «تابناک»؛ هر چه اسناد بالادستی و قوانین مختلف بر ضرورت حفاظت از محیط زیست کشورمان و تهیه و اجرای پیوست‌های زیست محیطی برای پروژه های مختلف تأکید دارند، ظاهرا پای اجرا که به میان می آید، همه این الزامات و تعهدات رنگ می‌بازند؛ این را بررسی وضعیت مجموعه‌ای صنعتی نشان می‌دهد که هنوز یک دهه از آغاز به کارش نگذشته، به یکی از جدی ترین تهدیدات زیست محیطی کشورمان تبدیل شده است!
صحبت درباره تالاب «اینچه» در جنوب رودخانه اترک و شمال شهرستان آق قلا در استان گلستان است که از بد روزگار، در مجاورت آن منابع عظیمی از ید در دست استخراج قرار گرفته تا سرنوشت این تالاب زیبا و خاص را تیره و تار کرده و آن را از آبگیری زایا و زنده، به حوضچه ای بزرگ از آب اسیدی خالی از هر جنبده زنده‌ای تبدیل کند؛ داستانی تلخ که هنوز نمی‌دانیم مسئولان محیط زیست کشورمان از آن باخبرند یا خیر؟
سیه روزی این تالاب از سال ۱۳۸۳ آغاز شد؛ از فعالیت های اکتشافی شرکتی که در پی یافت منابع «ید» بود و با کشف این ماده ارزشمند معدنی در شورابه های مجاور این تالاب، فاز نخست صنایع استحصال این ماده سمی را کلید زد و موفق شد، با گرفتن مجوزهای مورد نیاز از دولت نهم و مدیران وقت سازمان حفاظت محیط زیست کشور، مشروط به رعایت مواردی، فرآوری ید را از سال ۱۳۸۷ آغاز کند.
البته آنچه روزگار اینچه را تیره و تار کرده، نه سمی بودن ید، که پساب ناشی از فرآوری این کانسار است. پسابی اسیدی که بر اساس توافق صورت گرفته در آن زمان با اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان (به شماره ۱۱۳۸۱/۱۲۵ مورخ ۳۰/۸/۸۴)، مجوز تخلیه آن به تالاب صادر شد. با این شرط که قبل از روانه شدن به تالاب، به استخرهای خروجی منتقل و با آهک زنی به روش صنعتی، خنثی شده و با طی مراحلی، به تالاب منتقل شود.
پروسه‌ای که بر پایه توافق صورت گرفته، سامانه پایش دائمی، پیوسته (۲۴ ساعته) و آنلاین برای رصد وضعیت این پساب (از نظر PH) تدارک دیده شد و علاوه بر آن، کنترل وضعیت پساب به صورت نمونه برداری های اتفاقی به صورت حضوری و تجزیه و تحلیل این نمونه ها در آزمایشگاه های مورد اعتماد سازمان محیط زیست، راه کنترل این توافق در نظر گرفته شد.
نمونه برداری‌هایی که حالا چند نمونه از آن در اختیار تسنیم قرار گرفته که نشان از سرازیر شدن پسابی بسیار اسیدی به این تالاب دارد و معلوم نیست علت آن، از کار افتادن سامانه آنلاین سازمان محیط زیست برای پایش مداوم پساب خروجی مجموعه یدسازی است یا عامل دیگری موجب بروز آن شده، اما به وضوح ثابت می‌کند چه آینده تاریکی در انتظار تالاب اینچه و اکوسیستم وابسته به آن است.
آینده ای که با بهره برداری از فاز دوم کارخانه تولید ید در مجاورت این تالاب در دولت یازدهم، به نظر زمان زیادی برای ظهور و بروزش نمانده است؛ سایه شومی که بر سر این تالاب گسترده شده و بر خلاف بسیاری از معضلات زیست محیطی؛ که می‌توان آن را به دو بخش قصور دولت قبل یا دولت فعلی مرتبط تقسیمش کرد، آینه تمام نمایی از کوتاهی عالی ترین مجموعه حفاظت محیط زیست کشورمان است.
روایتی شوم که بعید نیست برای مقابله با آن، ادعایی مانند خرابی سامانه پایش آنلاین و ۲۴ ساعته پساب اسیدی کارخانه تولید ید مطرح شده و بعد، در اخبار تکمیلی از تعمیر این سامانه بشنویم؛ سامانه‌ای که قرار است مانع سرازیر شدن اسید به یک تالاب شود، اگر به هر دلیل کار نکند، تاوانش را نه دایر کنندگان و ناظران آن، که محیط زیست کشور خواهد داد؛ بماند که بر اساس اسناد منتشره، علاوه بر اسیدی بودن پساب، امثال عنصرهای پرتوزا نیز از کارخانه فرآوری ید به دریاچه سرازیر می‌شود که معلوم نیست چه بلایی بر سر اینچه و مردمان حومه آن در آینده خواهد آورد!
در پایان گفتنی است، «تابناک» آمادگی دارد در راستای روشن شدن ابعاد ماجرا، پاسخ مسئولان شرکت ید اینچه و مدیران استانی و کشوری حفاظت محیط زیست کشور به این خبر را منتشر کنند.