مفاهیم برخی از اعداد زوج و فرد در زندگی ترکمنها
قسمت اول
رمز و رازی که در برخی اعداد وجود دارد ، بدرستی معلوم نیست اما کمتر ملتی را می توان پیدا کرد که به برخی از اعداد خاص معانی تمثیلی نداده باشند.
دکتر میرجلال الدین کزازی در مورد معانی تمثیلی و نمادین اعداد چنین نظری دارد:
“عدد یک (= ۱) در باورشناسی باستانی ایران نشانه‌ی راز آلود خداوند است.
عدد دو (= ۲) ارزش آیینی دارد: آسمان و زمین ، نرینه و مادینه و… دو بدین سان ساختار و سرشت آفرینش را بر ما روشن می‌دارد.
کاربردهای نمادین عدد سه (= ۳) این است که این شمار به گونه‌ای راز آلود ، آفرینش و پدیده‌ی هستی را نشان می‌دهد. در باورهای ایران از زادگان سه گانه و یا موالید ثلاث سخن به میان رفته ، زادگان سه گانه کانی و یا جاندار است.
عدد چهار (=۴) ، چهار گوهر را نشان می‌دهد.
در پنج (= ۵) می‌توانیم از پنج حس سخن بگوییم.
در شش (= ۶) به شیوه‌ی نمادین ، جهان آشکار می‌شود و ما معتقدیم پدیده‌های گِتی شش سویه هستند.
اما هفت (= ۷) در میان یکان از کارآ یی و ارزش و باور شناختی افزونتری برخوردار است.
عدد هشت (= ۸) با بهشت در پیوند است.
عدد ُنه (= ۹) باز شماری است که در فرهنگ ایرانی ارزش آیینی ویژه‌ای دارد و از شمار سپند (مقدس ، پاک) است.
عدد دوازده (=۱۲) در نماد شناسی نشانه‌ی کمال است. دوازده در گروه خودش ارزش بسیار دارد. ما هفت اختر و دوازده برج را داریم.
اعداد فرد و زوج در زندگی مورد توجه ترکمن ها هستند. به طور مثال از قدیم الایام اعداد زوج نشانه «سَعد» و «مُحبّت» بودند و اتفاقات مهم زندگی‌شان از قبیل ازدواج، برپا ساختن « اُوی » را در ایام «سَعد» انجام می دادند. (لازم به توضیح است که امروزه در بین برخی از مردم به جای این که بگویند «سعدلی گون» به اشتباه می‌گویند «ساعت‌لی گون».)
زنان ترکمن به هنگام شرکت در مراسم عروسی در داخل بقچه ای که به همراه خود به خانه داماد و یا عروس می برد ، نان شیرینی را با شمارگان زوج می برد (۲ یا ۴ یا ۶) اما وقتی قرار است به مراسم ختم کسی برود ، اعداد فرد را انتخاب می نماید. از همین موضوع می توان دریافت که ترکمنها اعداد زوج را نشانهٔ ابراز حسن نیت و نمادی برای بیان آرزو در بارهٔ رهایی از واژهٔ “تنهایی” می دانند.
محقق: روح الله عرب